غنیه النزوع إلی علمی الأصول و الفروع

عنوان:‏ غنیه النزوع إلی علمی الأصول و الفروع

مؤلف:عزالدّین ابوالمکارم حمزه بن على بن زهره الحسینى الحلبى، معروف به ابن زهره و سیّدبن زهره (511-585ق)

(موضوع – زبان): فقه– عربی

کاتب:علی محمد  کنی ابن مرحوم ابوالحسن متخلّص بسرامد خط:نسخ

تاریخ کتابت: 19 محرم الحرام 1222

محل کتابت: دارالسلطنه طهران

از آغاز افتادگی دارد:الذات یشارکه فیه ما لیس بقدیم و الفاعل و المعنی المحدب یخرجانه عن کونه قدیما و و المعنی القدیم و الکلام فیه و فیما یعلل به سواء و ذلک یتسلسل…

انجام:و اذ قد وفینا بما شرطنا علی انفسنا فی صدر الکتاب فنحن قاطعون الکلام حامدون لله سبحانه علی نعمه القوام و آلائه الجسام حمداً یکون بحقه قضاء و لشکره اداء مستغفرون لله تعالی من تقصیر عن واجب ما قصدناه عن حق فیما شرطناه

کتابشناسی: سید حمزه بن زهره حلبى از نوادگان امام صادق(ع) و از بزرگان از فقهاى قرن ششم مى‌باشد. سبک نگارش کتاب گاهى به صورت فقه استدلالى موجز و مختصر است که در آن به نظریات جمهور اشاره شده است و گاهى به صورت فقه مقارنه‌اى است که در آن به صورت مختصر به نظریات شیعه تعرض شده است. کتاب غنیه النزوع شامل سه علم، یعنى فقه اکبر (کلام)، اصول فقه، و فروع و احکام شرعى (فقه) مى‌باشد .

بخش اول: مقداری از ابتدای کتاب افتاده از «فی اثباته سبحانه »به بعد را دارد بعضی از  رؤوس مطالب این بخش در اثبات صفات حق تعالی،علم ،حیات ،صفات سلبیه،استحاله رؤیت،…اقسام هدایت،اقسام ضلالت ،و…

بخش دوم :مؤلف در ابتدای کتاب می نویسد :«از آنجائیکه که کلام در فروع فقهی مبتنی بر اصول فقه  است لازم است ابتدا از اصول آن شروع کنیم سپس به فروع آن بپردازیم .»بعضی از بحثهای مطروحه عبارتند از  اوامر و نواهی ،عموم وخصوص، فی النسخ و ما یتعلق به ،باب الکلام فی الاخبار، باب الکلام فی الافعال،اجماع،قیاس،…

در بخش سوم :  به ارکان عبادات پنجگانه (صلاه،زکاه،صوم،حج،و جهاد )می پردازد .سپس از کتاب البیع تا لقطه و از کتاب النکاح تا اطعمه و اشربه و حدود و جنایات و در نهایت کتاب القضا را بیان میکند اوائل اصول الدین را ندارد.

انجامه :قد وقع الفراغ من نسخه علی ید اقل العباد عملاً و اکثرهم خطاء و زللاً ابن مرحوم ابوالحسن کنی من محال دارالسلطنه طهران حفّت بالامن و الامان صینت عن طوارق الحدثان علی محمد متخلص بسرامد که پاشکستگی و دلبستگی زاویۀ خمول را بر قصر قیاصره کیهان شهاب راجح دیده و محق دیده ها. اللهی دیده اش با دیدهای دوده اش در دو کون نامرید عصیان باد که در نصف اول از لیل اثنین از سبع الثانی از عشر التاسع از عشر الثانی که از ثلث الثانی بوده باشد من الشهر الاول من الثلاثه الصّر الاخیر و من الربع الاربعه او الثلاثه و من الحرم المحرم المدغم بالغم من السدس الاول من النصف الاول من العشر الثانی من العشر الثالث من العشر الثالث من الالف الثانی من الهجره المهاجر الذی تم به و باهل بیته الماثر و المفاخر علیه و و علی آله من الصلوات اتمّها ما سکن الساکن و دار الدایر 19 محرم الحرام سنه 1222 خواهند بخشید که در این ولایت جز یک نسخه نه بود و از کدورت وفور غلط مقابله نه نمودم تا بعد به شرط حیات بنمایم از هر کس که این بی کس را بدعای خیر رحم نماید …؟

موجودی نسخه: این کتاب براى اولین بار در سال 1276ق چاپ شده است. کتاب موجود در چاپخانۀ اعتماد در قم در محرم الحرام سال 1417ق و نیز توسط مؤسسه امام صادق علیه السلام چاپ شده است.

منابع: الذریعه ۶۹/۱۶- ریحانه الأدب ج 551/7

تصحیح و حاشیه‌نویسی: متن تصحیح شده- علامت مقابله دارد: و الحمد لله المتعال که به تاریخ بیست و سیّم شوال ختم المقابله علی ید کاتبه الحقیر المحتاج الی ربّ قدیر فی سنه 1225-حواشی با علامت 12 دارد -ورق 58 فهرست کتاب -ورق 59 یادداشت:من لؤلؤه البحرین شیخ یوسف السید عزّ الدّین ابی المکارم حمزه بن علی بن زهره الحسینی الحلبی قال فی کتاب امل الآمل و کان فاضلاً ثقه جلیلاً له کثیره منها کتاب غنیه النزوع الی علم الاصول و الفروع و هفده جلد دیگر از رساله و مسئله و کتاب از وی نام برده بود چون احتیاج نبود به همین قدر اکتفاء شد .

یادداشت کاتب :ناظران معذور دارند در حواشی که مقراضی شده حقیر بسیار واگذار کرده بودم و بصحّاف بی باک تإکید کردم که حواشی را بر مبر و باز چنین کرد پس مرا چه تقصیر آنچه درین باب رسد او را رسد و بس مرا رسد برسد

عناوین: عناوین شنگرف- پنج صفحه بیاض (ورق 2سمت راست – ورق 5 -ورق59سمت راست -ورق 102سمت چپ-103 سمت چپ-)

یادداشتهای مربوط به کتابخانه: مهر مربع (اموال دولتی وزارت معارف شماره2965)-

برافزوده: -یادداشت ابتدای کتاب شعر: تشابه دمعی اذ جری و مدا متی***فمن مثل ما فی الکأس عینی تسکب / فو الله ما ادری ابا الخمر اسبلت/جفونی ام من عبرتی کنت اشرب . یادداشت ورق105 :در مجلس پنجم از کتاب مجالس المؤمنین نبذی از احوال مصنف نوشته و چون حلبی بود در تعریف شهر حلب نیز ذکر او نوشته و او معاصر علامه حلی علیه الرحمه بود و اجازه از علامه داشته و از اولاد حضرت صادق علیه السلام بود خواهشمند بآن کتاب رجوع نماید.ابتدای  جلد دوم: سجع مهر بیضی (محمد علی )-حاشیه فریم 128 در مورد رمزی نوشتن بعضی حروف نوشته مثلا :طریقه احتیاط(طط) و هکذا سایر چون از اول کتاب تا اینجا بدون رمز نوشته شده سر رشته در دست میباشد دیگر زمانه چه عرض نمایم از تنبلی که خدا نصیب هیچ جوانی نکناد ما که پیریم و مثل ملّا ناصر الدین که جوانی تو را هم دیدیم پُر مناسب خواهد بود خواهیم بخشید و السلام علیکم .اجماع متردد(اجد) اجماع متکرر (اجر)… -حاشیه 207 کاتب طعنه ای بر کلام (متعتان ..)عمر زده است :حضرت عمر معذور بدارد که آب طلا حاضر نبود تا بر روی حددیث او ضلعی بکشیم و شنجرف را لایق نبود بی ادبی است ب ک و ن مادرش خندید که…کفل درشت و بر..مریدانش که چنین سخن گفت (من حواشی المعده )هر که در وسعت ساغری مادر مستوره خلیفه تشکیک در کلام کاتب دارد برود در خارج مکه آنجا که فواحش منزل دارند و دکان داری مینمایند از برکت روحش و مولد ابن خطاب را سیر نماید که مشهور است و سه سنگ اجاق علامت دارد و به بیند که خدا چه حکمت کرده در این باب -و با شنگرف نوشته:از کسیکه سداب شرم آب روی حیایش را برده باشد بعید نیست، چنین گفتار جای استبعاد نیست .

رکابه‌دار. جزو: ۸ برگی.

آسیب‌دیدگی: در اثر برش صحاف بعضی حواشی از بین رفته

برگ، 463 ص -سطر، .

جلد: قطع وزیری تیماج قهوه ای با ترنج و سر ترنج مجدول گره دار . اندازه جلد: – -16×26-

شماره 426عکس با جلد235فریم

موقوفه آقا میرزا سید حسین قمی از جمله نود و سه جلد کتاب 1320-

بزرگنمایی عکس های نسخ خطی

به صورت کامل